روانشناسی چیست؟ (قسمت چهارم، یادگیری )

بیایید درباره یادگیری چیزی بیاموزیم

شما آموختن را از لحظه ای که متولد شدید آغاز کردید. در واقع ممکن است آموختن را قبل از تولد شروع کرده باشید. آزمایشها نشان داده اند که بچه انسان دو ماه قبل از تولد می تواند بیاموزد.

آیا هرگز درباره این فکر کرده اید که در ماه های اول زندگی چقدر چیز یادگرفته اید؟ شما خوردن را یادگرفتید، حتی دوست داشتن یا نداشتن غذا را یاد گرفته اید، همچنین شناختن چهره ها، لبخند زدن در جواب لبخند، درست بکار بردن دستها و انگشتان، کنترل کردن روده و مثانه، صدا در آوردن و کمی بعد صحبت کردن و فهمیدن یک زبان را فرا گرفتید.

و این فقط قسمت کوچکی از فراگیری شما قبل از مدرسه است. شما همچنین یادگرفتید که رفتاری شایسته داشته باشید. دانستند که رفتار قابل قبول، خوب و رفتار غیر قابل قبول بد نامیده می شود. آداب اجتماعی را آموختید. همچنین آموختید که چگونه دیگران را در استفاده از اسباب بازیهایتان یا شیرینی تان شریک کنید. خلاصه آموختید که چگونه با مردم زندگی کنید.

چطور همه این ها در چند سال کوتاه اتفاق می افتد؟ چه چیز ما را وادار به آموختن می کند؟ ما با ادراک حسی آغاز می کنیم. ادراک حسی جریان آگاه شدن از اشیاء و اتفاقات است توسط حواس بدنمان. یا به عبارت دیگر ادراک حسی، دریافتن چیزهاست توسط دیدن، بوییدن، شنیدن، مزه کردن، لمس کردن.

ادراک حسی

بیشتر چیزهایی که شما می آموزید بوسیله چشمهاتان درک می شود.

هر دو دایره مرکزی یک اندازه هستند

آیا می توانید همیشه به آنچه می بینید اطمینان کنید؟

 

ادراک حسی به وسیله دقت محدود می شود. به تصویر بعدی خیر شوید. ببینید چه مدتی می توانید به آنچه می بینید دقت کنید قبل از اینکه تصویر مقابل چشمتان تغییر کند؟

کودک یاد می گیرد هر وقتی که احساس کند لبهایش سر پستان را لمس کرده است دهانش را باز کند یا یاد می گیرد که مادرش را بشناسد. مادر به او لبخند می زند و کودک یاد می گیرد که در جواب به او لبخند بزند. هر چه به دستش می رسد به دهانش می گذارد تا احساسش کند یا آن را بشناسد. کودک زبان صحبت شده را می شنود و خیلی قبل از این که بتواند کلمه بسازد از صدا ها تقلید می کند.

هر کودک طبیعی

با احتیاج به شناخت دنیای اطراف خود بدنیا می آید و دارای کنجکاوی بی پایان است. هر چه می بیند یا به آن دسترسی دارد کشف می کند. وقتی که به رادیاتور داغ دست می زند و ….. درد را احساس می کند. ممکن است این عمل را چند بار دیگر امتحان کند ولی دیر یا زود از روی تجربه خود پی می برد که این کار خوبی نیست.

کودک خردسال چیزهای فراوانی از مادر و اعضای دیگر خانواده می آموزد. از سنین بسیار کم احتیاج به محبت و امنیت و اعتماد به نفس و پذیرش اجتماعی در او وجود دارد. وقتی نوزاد غذای خود را بخوبی می خورد، مادر از او راضی است. لبخند می زند و می گوید: آفرین، کوچولوی من. نوزاد کلمات را نمی فهمد ولی صدا گرم است و لبخند هم وجود دارد.

هنگامی که کودک موهایش را به غذا آلوده می کند، مادرش خیلی راضی به نظر نمی رسد. ممکن است کودک را سرزنش کند و ظرف غذا را از جلوی او بردارد. می توان گفت که طفل به خاطر کار خوبش پاداش گرفته، در ازای کار بدش تنبیه شده است و به این ترتیب است که عدم پذیرش های اجتماعی را تجربه می کند.

پاداش و تنبیه

نقش مهمی در فراگیری دوره کودکی و دوران زندگانی ایفا می کند. کودک به وسیله توبیخ شدن یاد می گیرد که در خیابان ندود. یا به وسیله پاداش، از قبیل شنیدن داستان هنگام خواب، می آموزد که آخر روز اسباب بازیهایش را جمع کند.

طفل بزرگتری از راههای مختلف ممکن است به خاطر کار شب مدرسه اش پاداش بگیرد یا تنبیه شود. علاوه بر ارضاء احتیاج به کسب علم، شاگرد خوبی در کلاس بودن برای او پاداشی است به صورت اعتماد به نفس و پذیرش اجتماعی. او ممکن است از توبیخ معلم یا والدین برای گرفتن نمره بد احساس عدم پذیرش کند. در عین حال که اشتیاق به آموختن، به یادگیری کمک می کند، ولیکن وقتی که به درجه ای برسید که ایجاد ناراحتی یا ترس از عدم پذیرش کند، از سرعت یادگیری می کاهد.

حتما متوجه شده اید

که سرعت یادگیری همه یکسان نیست. کودکی در یازده ماهگی به راه می افتد، دیگری در هیجده ماهگی. فردی ریاضیات را بسرعت یاد می گیرد ولی در تاریخ اشکال دارد. فردی دیگر در تاریخ از او برتری دارد و در ریاضیات کند است.

بعضی اشکالات یادگیری علت موروثی دارد

عقب افتادن در راه رفتن و حرف زدن ممکن است به علت اجدادی باشد که دیر به راه افتاده و حرف زده اند. ضعف دید و سنگینی موروثی گوش، می تواند از آغاز باعث کندی یادگیری کودک گردد.

بعضی از تفاوتهای در یادگیری، زاده محیط و اطرافیان است. اگر والدین فردی موسیقیدان باشند احتمال دارد او زودتر از فرد دیگر ویالن زدن را یا بگیرد، گرچه استعداد و هوش هر دو نفر یکی نیز باشد.

خیلی از اشکالات یادگیری ناشی از ترس، نگرانی یا انواع دیگر مسائل عاطفی است. هرگاه آن مسائل حل شود توانایی یادگیری بسرعت بیشتر می شود.

از آنجا که تقریبا همه رفتار های آدمی اکتسابی است یادگیری در مطالعات علمی موضوع بسیار مهمی است. روانشناسان از روشهای مختلفی استفاده کرده اند تا درباره یادگیری و رفتار به نکته های بیشتری پی برند. یکی از جالبترین روشها مطالعه حیوانات است.

گردآورنده: هادی زند کارشناس ارشد روانشناسی